ΑΚΡΟΠΟΛΗ, ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ

  

 

Λυπάμαι που για άλλη μία φορά επανέρχομαι να διεκδικήσω την ιστορική αλήθεια για την Ελλάδα όπου οι άπληστοι καιροσκόποι και τα σκοτεινά συμφέροντα, “πάντα” (έτσι θέλω να πιστεύω) ξενοκίνητα, αιώνες τώρα παλεύουν συστηματικά να την καταχωνιάσουν.

Τελευταία κυκλοφορεί η κινηματογραφική ταινία που ο Κώστας Γαβράς συμμετείχε σ’ ένα μικρό μέρος της, αλλά με το λαμπρότερο μνημείο της Ελλάδας τον Παρθενώνα. Βρήκαν λοιπόν την ευκαιρία, για άλλη μία φορά, όλοι οι ανθέλληνες να πολεμήσουν πρώτα την Ελλάδα και μετά τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Διότι όπως και να το κάνουμε οι περισσότεροι λαοί μας γνωρίζουν σαν Greek Orthodox. Απέσπασαν λοιπόν το κομμάτι της ταινίας του Γαβρά, -που σημειωτέον έχει εξοργίσει με την κακή ιστορική πληροφόρηση του την Ορθόδοξη και αρχαιολογική αρχή της Ελλάδας, διότι πουθενά στην ιστορία δεν αναφέρετε πως χριστιανοί ιερείς γκρέμισαν τη μετόπη του Παρθενώνα,

αλλά και την λατρευτική αχρηστία που είχε περιπέσει εκείνους τους χρόνους- για να το περιφέρουν σαν βιντεάκι κατά των Έλληνων χριστιανών στο ιντερνέτ. Κάντε φίλοι μου μια μικρή μελέτη για την ιστορία του Παρθενώνα και μετά γράψετε ή αναρτήσετε το βίντεο της ταινίας, όπου για την άποψή μου, ουσιαστικά σαν Έλληνες μας προσβάλει.

 

Η ιστορία της Ελλάδας είναι ανεξάντλητη, και θα παραμείνει για να φωτίζει πάντα τους λαούς.

 

Ας δούμε λοιπόν συνοπτικά την ιστορία του Παρθενώνα που έγινε ο “φάρος” των επιστημών, της φιλοσοφίας, των τεχνών, της θρησκείας για την ανθρωπότητα όλη.

                                                       

Η ιστορική πορεία του Παρθενώνα ακολουθεί εκείνη της Ακρόπολης ως σύνολο, αν και οι περισσότερες μαρτυρίες επικεντρώνεται στο επιβλητικό κεντρικό μνημείο.

Ναός όμως για τη λατρεία της θεάς Αθηνάς πάνω στην Ακρόπολη αναφέρεται ήδη από τον Όμηρο τον 8ο αι. π.Χ. που τα θεμέλια του (η θέση του) ακόμα δεν έχουν βρεθεί.

Ο παλιότερος τώρα αρχαιολογικά ταυτοποιημένος ναός, είναι πώρινος ναός της Αθηνάς Πολιάδος, του οποίου τα θεμέλια βρέθηκαν ανάμεσα στο Ερέχθειο και το μεταγενέστερο Παρθενώνα όπου και είναι σήμερα σκεπασμένα. Αυτός ο ναός χρονολογείται γύρω στο 525 π.Χ. Υπάρχει ακόμα μια άποψη ότι τότε επισκευάστηκε μόνο η ανωδομή του και ότι τα ίδια τα θεμέλια ανήκουν σε πρωιμότερη φάση, γύρω στο 570 π.Χ. Ο ναός καταστράφηκε το 480 π.Χ. από τους Πέρσες. Το 454 π.Χ. μας πληροφορούν πάλι οι πηγές ότι μεταφέρθηκε στο σηκό αυτού του ναού το ταμείο της Αθηναϊκής Συμμαχίας από τη Δήλο, άρα θα πρέπει να ήταν επισκευασμένος και να λειτουργούσε. Το οριστικό τέλος τούτου του ναού δεν είναι γνωστό. Αναφορές στις πηγές ερμηνεύονται ως ενδείξεις ότι ήταν σε χρήση το 406/5 π.Χ.

Σύμφωνα με μια αμφισβητούμενη θεωρία, ένας ναός της Αθηνάς Παρθένου στη θέση του κλασικού Παρθενώνα συνυπήρχε με το ναό της Αθηνάς Πολιάδος ήδη από το 560 π.Χ. περίπου (ο λεγόμενος εκατόμπεδος ή Urparthenon). Σε κάθε περίπτωση, αμέσως μετά τη μάχη του Μαραθώνα αρχίζει να χτίζεται ο Παρθενώνας (Προπαρθενών Ι) το 490 π.Χ., έμεινε όμως ημιτελής, μέχρι το ύψος μερικών σπονδύλων των κιόνων του. Το 480-479 π.Χ. καταστρέφεται από τους Πέρσες μαζί με τα άλλα μνημεία της Ακρόπολης. Μετά την επιστροφή των Αθηναίων στην πόλη οι σπόνδυλοι του κατεστραμμένου ναού χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό στο βόρειο τείχος της Ακρόπολης, όπου είναι μέχρι σήμερα ορατοί για τον επισκέπτη που κοιτάζει το βράχο από την πλευρά της οδού Αθηνάς και το Μοναστηράκι. Ο Παυσανίας δεν τον αναφέρει στην περιγραφή του τον αυτό ναό στην Ακρόπολη το 2ο αι. μ.Χ.

Αμέσως μετά ο Κίμων ανέθεσε την κατασκευή ενός δεύτερου Παρθενώνα στον αρχιτέκτονα Καλλικράτη (Προπαρθενών ΙΙ). Και τούτο το εγχείρημα όμως έμεινε ημιτελές με το θάνατο του Κίμωνα το 450 π.Χ. Το 447/6 π.Χ. αρχίζει σύμφωνα με τις πηγές η λατόμηση μαρμάρου απ’ την Πεντέλη για ένα νέο, μεγαλύτερο Παρθενώνα, αυτόν που θα ολοκληρωθεί τελικά στα πλαίσια του οικοδομικού προγράμματος του Περικλή για την Αθήνα.

Ο Παρθενώνας διατηρήθηκε άθικτος έως και τους Μακεδονικούς χρόνους. Αντίθετα, μάλιστα, μετά τον Γρανικό, στον Παρθενώνα αναρτήθηκαν ως τρόπαια χρυσές ασπίδες, λάφυρα της νίκης του Αλέξανδρου. Οι πρώτες καταστροφές έγιναν επί Λάχαρη, τον οποίο όρισε τύραννο των Αθηνών ο Κάσσανδρος, σύμφωνα με την αφήγηση του Παυσανία. Αυτός απέσπασε τις ασπίδες από τον Παρθενώνα, το χρυσάφι και τα κοσμήματα από το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς. Καταστροφές ακόμα υπέστη και ο οπισθόδομος του ναού, όταν τον χρησιμοποίησε ως προσωπικό του κατάλυμα ο Δημήτριος ο Πολιορκητής.

Στους Ρωμαϊκούς χρόνους δεν καταγράφονται αλλαγές στον Παρθενώνα, που συνεχίζει να διατηρεί αναλλοίωτη τη φυσιογνωμία και την αίγλη του ακόμη και στους μεταχριστιανικούς αιώνες, παρόλο που επί εποχής Ιουστινιανού η πομπή των Παναθηναίων δεν ανέβαινε πια στον Παρθενώνα και είχε χαθεί πλέον κάθε λατρεία δημόσια ή ιδιωτική σύμφωνα με το Λατίνο ρήτορα Κλαύδιο Μαμερτίνο του 4ου μ.Χ. αιώνα.

Στους Βυζαντινούς χρόνους έγινε η πρώτη μετατροπή του ναού σε χριστιανική εκκλησία της Αγίας Σοφίας, τα εγκαίνια της οποίας έγιναν επί αυτοκρατορίας Ιουστινιανού.

Επί Φραγκοκρατίας (Δουκάτο των Αθηνών, 1204 – 1456 μ.Χ.) ο περί τον Παρθενώνα χώρος γίνεται τόπος ενδιαίτησης του πρώτου Φράγκου άρχοντα των Αθηνών, Όθωνα Ντελαρός, ενώ η Ακρόπολη γίνεται η έδρα της φραγκικής βαρωνίας και το κέντρο του ιστορικού βίου της πόλης, σε σημείο που η Αθήνα είναι γνωστή πλέον ως Castellum Athenarum.

Ο Παρθενώνας αποδίδεται στη Ρωμαϊκή εκκλησία και γίνεται ναός Λατινικός, τιμώμενος στο όνομα της Θεοτόκου. Στον πρόναο προστέθηκε η αψίδα του ιερού. Από τις μετατροπές αυτές το 1877 -σύμφωνα με τον Burnouf- δεν είχαν μείνει παρά λείψανα τοιχογραφιών και λιγοστά επιγραφικά χαράγματα στους τοίχους και τους κίονες.

Στη δυτική πλευρά προστέθηκε ένα κωδωνοστάσιο, που επί Τουρκοκρατίας έγινε μιναρές. Επί Ενετοκρατίας δεν παρατηρήθηκαν και δεν καταγράφτηκαν αλλαγές στο μνημείο.

Από τις αφηγήσεις μεταγενέστερων περιηγητών, όπως ο Ιταλός νοτάριος Νικόλαος Μαρτόνης που επισκέφθηκε την Ακρόπολη το 1395 ή ο Κυριακός ο Αγκωνίτης που ταξίδεψε το 1436 στην Αθήνα, έχουμε δύο περιγραφές του χριστιανικού Παρθενώνα. Ο πρώτος εκφραστής της μεσαιωνικής ιδεολογίας απορεί πως είναι δυνατόν να έχει χτιστεί ένα τόσο μεγάλο κτήριο ενώ ο δεύτερος, εκπρόσωπος της Ιταλικής Αναγέννησης, επικεντρώνεται στην ομορφιά των αρχαίων μνημείων.

Επί Τουρκοκρατίας η Ακρόπολη έπεσε στα χέρια των Τούρκων το 1458, οπότε και την επισκέφθηκε ο Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής. Ο ιερός βράχος έμεινε πλέον γνωστός με το όνομα Ατίνα Καλεσί, δηλαδή φρούριο των Αθηνών.

Τον 17ο αιώνα ο Παρθενώνας είναι πλέον τζαμί και έχει μιναρέ, που καταστράφηκε το 1687. Τζαμί, ωστόσο που δεν πληρούσε τις προδιαγραφές της ισλαμικής θρησκείας και για αυτό δεν έγινε ποτέ λατρευτικό τέμενος των Μωαμεθανών.

Κατά την εκστρατεία του Φραγκίσκου Μοροζίνη κατά των Αθηνών το 1687, ο Παρθενώνας υπέστη και το μεγαλύτερο πλήγμα το βράδυ της 16ης Σεπτεμβρίου, όταν οβίδα τίναξε την πυριτιδαποθήκη που είχε εγκαταστήσει ο Αλή αγάς, διοικητής του φρουρίου στον ναό.

Το μεγαλύτερο τμήμα του ναού προς την ανατολική του πλευρά κατέρρευσε. Έκτοτε και μέχρι να παραδοθεί το μνημείο στην αρχαιολογία λεηλατήθηκε συστηματικά κυρίως από τον Λόρδο Έλγιν, ενώ υπέστη σημαντικές καταστροφές κατά την περίοδο της ελληνικής επανάστασης του 1821 και την πολιορκία του βράχου από τον Κιουταχή Μπέη.

 

Άννα.

 

 

Βιβλιογραφία, Πηγές:

 

Συλλογικό (επιμέλεια Π. Τουρνικιώτης), Ο Παρθενώνας και η ακτινοβολία του στα νεώτερα χρόνια, εκδ. Μέλισσα, 1994 (ISBN: 960-204-020-3)

Γιαννόπουλος Ιω. κ.ά., Εισαγωγή στον Ελληνικό Πολιτισμό, ΕΑΠ, (Πάτρα 2000).

Δρανδάκη Π., Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Φοίνιξ, (Αθήνα χ.χ.)

Ιστορία της Τέχνης Larousse,, τ. 1, Βιβλιόραμα, (Αθήνα 1994).

Φιλιππίδης Δ., Ελληνικές Εικαστικές Τέχνες, Επισκόπηση της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής και Πολεοδομίας, ΕΑΠ, (Πάτρα 2001).

Μαστοράκη Ανδρονίκη, «Νεοκλασικισμός στην Ελλάδα του 19ου και του 20ου αιώνα», στο Archive, Φεβ 2003.

Werner Blaser – Monica Stucky, Drawings of Great Buildings, Birkhauser Verlag, (Boston, 1983).

G. Gruben, Griechische Tempel und Heiligtümer, 5η έκδοση, Hirmer: München 1996/2001, σσ.173-190.

François Queyrel, Le Parthénon, Un monument dans l’Histoire, Bartillat, Paris 2008 (ISBN 978284100-435-5).

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%B8%CE%B5%CE%BD%CF%8E%CE%BD%CE%B1%CF%82