Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ.
Το κείμενο της κατηγορίας μας είναι γνωστό από δύο πηγές, τον Ξενοφώντα και τον Διογένη τον Λαέρτιο. Ο Διογένης, όπως αναφέρει ο ίδιος, το πήρε απ’ τον σύγχρονο του Πλούταρχου, Φαβωρίνο, ο οποίος αναφέρει πως την εποχή του διασωζόταν στο Μητρώο της Αθήνας. Ο Ξενοφών περιορίζεται στις ίδιες τις κατηγορίες, όπου μόνο μια λέξη, που δεν επηρεάζει το νόημα, διαφέρει στα δύο αντίγραφα. Άρα μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι είναι ακριβείς.
Το πλήρες κείμενο έχει ως εξής:
(ΤΑΔΕ ΕΓΡΑΨΑΤΟ ΚΑΙ ΑΝΤΩΜΟΣΑΤΟ ΜΕΛΗΤΟΣ ΜΕΛΗΤΟΥ ΠΙΤΘΕΥΣ ΣΩΚΡΑΤΕΙ ΣΩΦΡΟΝΙΣΚΟΥ ΑΛΩΠΕΚΗΘΕΝ ΑΔΙΚΕΙ ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΟΥ ΜΕΝ ΝΟΜΙΖΕΙ ΘΕΟΥΣ ΟΥ ΝΟΜΙΖΩΝ ΕΤΕΡΑ ΔΕ ΚΑΙΝΑ ΔΑΙΜΟΝΙΑ ΕΙΣΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΑΔΙΚΕΙ ΔΕ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΔΙΑΦΘΕΙΡΩΝ ΤΙΜΗΜΑ ΘΑΝΑΤΟΣ)
Σε νεοελληνική μετάφραση:
Η παρούσα μήνυση υποβλήθηκε από τον Μέλητο, γιό του Μέλητου, από το Δήμο Πίτθου, εναντίον του Σωκράτη γιού του Σωφρονίσκου, απ’ το Δήμο Αλωπεκής. Διαπράττει ο Σωκράτης αδίκημα αρνούμενος να αναγνωρίσει τους θεούς που αναγνωρίζει η πόλη επιχειρώντας να εισάγει (καινούργιους θεούς) νέα δαιμόνια . Επίσης διαπράττει αδίκημα διαφθείροντας τη νεολαία. Προτεινόμενη ποινή: Θάνατος.
Ας δούμε τώρα το πολιτικό κλίμα που επικρατούσε γύρω απ’ τα χρόνια της δίκης του Σωκράτη.
Η αντεπανάσταση του Θρασύβουλου που αποκατέστησε τη δημοκρατία γλίτωσε τον Σωκράτη από τις συνέπειες της κατηγορίας που είδαμε στο 2ο μέρος. Αυτό όμως τον έφερε μπροστά σε νέο κίνδυνο. Οι καιροί φυσικά ήταν πονηροί, και οι δημοκρατικοί αισθάνονταν πως ήταν αυτονόητο καθήκον τους να εμποδίσουν μια επανάληψη των φοβερών γεγονότων που βρισκόταν τόσο νωπά ακόμη στο νου του καθενός, δηλαδή την βασιλεία του τρόμου που εγκαθίδρυσαν ο Κριτίας και οι ολιγαρχικοί συνεργάτες του Θηραμένης και Χαρικλής, στο σύντομο διάστημα της κυριαρχίας τους, ( το 404 π.Χ., η πολιτική διάρκειά της ήταν λιγότερη του ενός χρόνου). Ηγετικά στελέχη εκείνης της περιόδου της βίας, καθώς και ο προδότης Αλκιβιάδης, είχαν συνδεθεί όλοι τους στενά με τον Σωκράτη. Επιπλέον ήταν πασίγνωστο ότι ο Σωκράτης είχε πει πράγματα που φαίνονταν ασυμβίβαστα με την όλη δημοκρατική δομή του πολιτεύματος, όπως το εννοούσαν τότε. Έτσι δεν μπορούσαν να αισθάνονται ασφαλείς, παρά μόνο αν έφευγε από τη μέση ο Σωκράτης. Βέβαια αυτοί δεν ήταν άνθρωποι που λάτρευαν την βία όπως οι Τριάκοντα. Ο ίδιος ο Πλάτωνας, που είχε κάθε λόγο να τους αντιπαθεί, αποδίδει φόρο τιμής στη μετριοπάθεια με την οποία πολιτεύθηκαν, όταν επανήλθαν στην εξουσία.
(Πλάτ. Επιστ. 7,325b-c): «Δυστυχώς όμως μερικοί από αυτούς που βρίσκονταν τότε στην εξουσία πήγαν τον φίλο μου τον Σωκράτη στο δικαστήριο με μια πολύ φριχτή κατηγορία, που λιγότερο απ’ όλους ταίριαζε στον Σωκράτη. Γιατί αυτοί μεν τον κατηγόρησαν για ασέβεια, και οι δικαστές τον καταδίκασαν και τον σκότωσαν, αυτόν τον άνθρωπο που παλαιότερα είχε αρνηθεί να λάβει μέρος στην παράνομη σύλληψη ενός φίλου τους, που οι ίδιοι ήταν εξόριστοι και δυστυχούσαν.»
ΨΥΧΉ
Τι ήταν όμως ψυχή για τον Σωκράτη, ποια ήταν η γνώμη του; Τι αφήνει να φανεί ο Πλάτωνας και οι άλλοι συγγραφείς;
Η γνώμη του Σωκράτη για την ανθρώπινη ψυχή ήταν πως αυτή είναι ο αληθινός μας εαυτός. Ο άνθρωπος που ζει είναι ψυχή, ενώ το σώμα (που για τους Ομηρικούς ήρωες και όσους ανατράφηκαν πνευματικά με βάση τον Όμηρο είχε σαφώς την προτεραιότητα) είναι μόνο ένα σύνολο εργαλείων ή οργάνων, τα οποία χρησιμοποιεί για να ζήσει. Ο τεχνίτης τότε μόνο μπορεί να κάνει καλή δουλειά, όταν ελέγχει απολύτως τα εργαλεία του και μπορεί να τα χειριστεί όπως θέλει, ικανότητα που απαιτεί γνώση και άσκηση. Κατά τον ίδιο τρόπο τότε μόνο ζει κανείς καλά, όταν η ψυχή έχει τον έλεγχο (άρχει) του σώματος.
Ο Σωκράτης υποχρεώνει τον Αλκιβιάδη να συμφωνήσει πως για να επιτύχει κανείς στη ζωή χρειάζεται να μεριμνήσει, δηλαδή να φροντίσει σοβαρά τον εαυτό του (επιμελείσθαι εαυτό), να τον βελτιώσει, να τον εξασκήσει και προχωρώντας αποδεικνύει ότι δεν μπορείς να φροντίζεις για κάτι και να το βελτιώσεις, παρά μόνο αν ξέρεις τη φύση του( Πλάτ. Αλκιβι. 1). Όπως πάντα προσπαθεί να επαναφέρει τη συζήτηση σένα ορισμό. Για τον Σωκράτη «η γνώση του τι» πρέπει να «προηγείται της γνώσης του πως», ένα μάθημα που οι σοφιστές δεν κατόρθωσαν ποτέ να μάθουν για την σωκρατική έννοια της ψυχής.
ο Ξενοφών από τα Απομνημονεύματα, μας διασώζει τον λόγο του Σωκράτη σχετικά με την περιγραφή προέλευσης και σκοπού της Ψυχής.
"Ο θεός έδωσε στον άνθρωπο την ψυχή, για να αναγνωρίζει την ύπαρξη των θεών, για να προστατέψει το εαυτό του από την βουλιμιά, την διψά, την ζεστή, το κρύο, την ασθένεια και την αδυναμία, για να ασκήσει τον εαυτό του στην γνώση, και να θυμάται τι είδε, άκουσε, και έμαθε…"
Ξενοφών, Απομνημονεύματα.
[1.2.19] Ἴσως οὖν εἴποιεν ἂν πολλοὶ τῶν φασκόντων φιλοσοφεῖν ὅτι οὐκ ἄν ποτε ὁ δίκαιος ἄδικος γένοιτο, οὐδὲ ὁ σώφρων ὑβριστής, οὐδὲ ἄλλο οὐδὲν ὧν μάθησίς ἐστιν ὁ μαθὼν
ἀν επιστήμων ἄν ποτε γένοιτο. ἐγὼ δὲ περὶ τούτων οὐχ οὕτω γιγνώσκω· ὁρῶ γὰρ ὥσπερ τὰ τοῦ σώματος ἔργα τοὺς μὴ τὰ σώματα ἀσκοῦντας οὐ δυναμένους ποιεῖν, οὕτω καὶ τὰ τῆς
ψυχῆς ἔργα τοὺς μὴ τὴν ψυχὴν ἀσκοῦντας οὐ δυναμένους· οὔτε γὰρ ἃ δεῖ πράττειν οὔτε ὧν δεῖ ἀπέχεσθαι δύνανται…. [1.2.21] ὁρῶ γὰρ ὥσπερ τῶν ἐν μέτρῳ πεποιημένων ἐπῶν τοὺς μὴ μελετῶντας ἐπιλανθανομένους, οὕτω καὶ τῶν διδασκαλικῶν λόγων τοῖς ἀμελοῦσι λήθην
ἐγγιγνομένην. ὅταν δὲ τῶν νουθετικῶν λόγων ἐπιλάθηταί τις, ἐπιλέλησται καὶ ὧν ἡ ψυχὴ πάσχουσα τῆς σωφροσύνης ἐπεθύμει· τούτων δ’ ἐπιλαθόμενον οὐδὲν θαυμαστὸν καὶ τῆς
σωφροσύνης ἐπιλαθέσθαι…..[1.2.23] πῶς οὖν οὐκ ἐνδέχεται σωφρονήσαντα πρόσθεν αὖθις μὴ σωφρονεῖν καὶ δίκαια δυνηθέντα πράττειν αὖθις ἀδυνατεῖν; πάντα μὲν οὖν
ἔμοιγε δοκεῖ τὰ καλὰ καὶ τἀγαθὰ ἀσκητὰ εἶναι, οὐχ ἥκιστα δὲ σωφροσύνη. ἐν γὰρ τῷ αὐτῷ σώματι συμπεφυτευμέναι τῇ ψυχῇ αἱ ἡδοναὶ πείθουσιν αὐτὴν μὴ σωφρονεῖν, ἀλλὰ τὴν
ταχίστην ἑαυταῖς τε καὶ τῷ σώματι χαρίζεσθαι.
Επειδή η βιβλιογραφία είναι αφάνταστα μεγάλη για τον Σωκράτη, επιλεκτικά θα σας δώσω στο τέλος όσους τίτλους θεωρώ πως έχουν σημαντικά πράγματα να ακονίσουν το νου.
Συνεχίζεται….
Μελέτη, έρευνα, άρθρα.
Άννα Π. Ε.
καλημέρα … περιμένω την συνέχεια
Πάρα πολύ καλά, οι μεταφράσεις σου να είναι κατα γράμμα, μην θεωρείς τίποτα γνωστο, μπορει να κατηγορηθείς. Η μέχρι εδώ εργασία είναι υψηλ΄΄ων απαιτήσεων, συνέχισε έτσι. Περιμένω με ενδιαφέρον την συνέχεια Καλή δουλειά.
Χριστός Ανέστη!νομιζω πως η μηνυση εναντιον του Σωκρατη εξυπηρετουσε μικροπολιτικους σκοπους & ολη η ουσια ηταν να βρεθει καποια αφορμη για να "φυγει απο τη μεση".Συγχωρεστε με ολοι για τον παραλληλισμο, ομως βρισκω -σε αυτη τη φαση- πολλα κοινα στοιχεια με την μετεπειτα ζωη του Χριστου, γιατι & ο Σωκρατης ηταν ενας επαναστατης που δε φοβηθηκε να προκαλεσει με τις ιδεες του σεβομενος νομους & προσωπικοτητες :[
Καλώς ήρθατε συνοδοιπόροι στο χώρο.*)Αλέξανδρος Τσακ. Συνοδοιπόρε από Δευτέρα πια…Αύριο θα ανέβω στο βουνό.*)ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΡΑΚΟΒΙΤΗΣ. Συνοδοιπόρε Δημοσθένη κάνω ότι μπορώ το καλύτερο και είναι ακόμη δυο λόγοι σημαντικοί…Ο πρώτος, είμαι ελληνίδα…ο δεύτερος, είναι τόσο γνωστά όλα για την θεία αυτή προσωπικότητα που λέγεται ΣΩΚΡΑΤΗΣ…. που θα πρέπει την φορά να μελετώ 15-20 βιβλία/επιστημονικές έρευνες….για να παραδώσω την δική μου ταπεινή εργασία. *)gannidakis live. Χριστός Ανέστη συνοδοιπόρε, όλο λες πως δεν διαβάζεις βιβλία, κι όλο μέσα στο θέμα είσαι με σπουδαίες παρατηρήσεις/παραλληλισμούς…. Ναι θα συμφωνήσω, έτσι ακριβώς είναι!!! Άλλωστε ούτε οι ορθόδοξοι Πατέρες έκρυψαν την γνώση τους και το χτίσιμο της θρησκείας πάνω στις βάσεις της ελληνικής φιλοσοφίας….Όμως με μία μεγάλη διαφορά. Ο Ιησούς Χριστός ήρθε να σώσει τον κόσμο από την αμαρτία…ενώ ο Σωκράτης εργάστηκε σοφά, να διορθώσει τον κόσμο για την βίωσή του μέσα στην κοινωνία…..Ευχαριστώ που αφήσατε τη πνοή του πνεύματός σας να θερμάνει το χώρο.Ένα υπέροχο Σαββατοκύριακο για όλους μας.Άννα
Γνώσης… συνέχεια!!! Καλό απόγευμα και καλό Σαββατοκύριακο Άννα… :)))
δηλαδη υπαρχει περιπτωση η ιστορια του Χριστου να εξυπηρετησε μικροπολιτικους σκοπους;εκτος θεματος η ερωτηση αλλα παρασυρθηκα απ το σχολιο του yann.ασεβης λοιπον ο δασκαλος!αφου ελεγε οτι κατοικει μεσα του το περιφημο δαιμονιο!μα απ οτι ξερω η αρχαια ελληνικη θρησκεια, δεν ειχε ουτε ιερο βιβλιο, ουτε ιερατειο να μεσολαβει μεταξυ θεου και ανθρωπου!οποτε αντι να τον κατηγορησουν για αθεϊα, τον κατηγορησαν για ασεβεια…συνηθισμενο πραμα σε ολους τους καιρους!και διαφορεας ο δασκαλος!αυτο μαλιστα!γητευτης θα λεγα εγω…αδικημενος!παντως δεν υπαρχει καλυτερη εικονα απ τον πινακα του Diotti,ο γητευτης αναμεσα στους μαθητες , εχει πιει το κωνιο, κι αν και εχει μολις πει οτι αισθανεται αδικημενος απ την πολιτεια, κοιταζοντας το προσωπο του, καταλαβαινεις οτι συνεχιζει λεγοντας οτι δεν εχει δικαιολογια να διαπραξει κι ο ιδιος αδικια απεναντι στους νομους αυτης της πολιτειας…και σα να συνοψζει μου μοιαζει λεγοντας, ας τα αφησουμε αυτα κι ας πουμε καμμια κουβεντα για την αθανασια της ψυχης……σαν μακροπεριοδος μου φαινεται ολογος μου, ξερω ομως θα με εννοησεις…καλο απογευμα!
Όταν θες ένα εξιλαστήριο θύμα προσάπτεις οποιαδήποτε κατηγορία . Βέβαια ο Σωκράτης χωρίς τον Πλάτωνα και ο Χριστός χωρίς τον Σαύλο-Παύλο θα ήσαν άγνωστοι σαν ιστορικά πρόσωπα. Μην ξεχνάμε όμως ότι αυτοί που γράφουν ιστορία ,την γράφουν για να μείνει το όνομά τους στην ιστορία ,παρά αυτούς και τα γεγονότα που εξιστορούν. Ποιός θα ήξερε το Παπαρηγόπουλο ή τον Κορδάτο αν δεν είχαν γράψει την ιστορία του Ελληνικού Έθνους;;
Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ο Σ ..Ν Ο Υ Σ !!!!!………….ΑΛΛΟ ΝΑ ΤΟ ΧΕΙΣ ΕΜΦΥΤΟ…………ΚΑΙ ΑΛΛΟ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΠΑΠΑΓΑΛΙΕΣ!!!!!………..ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΝΟΥ!!!!!……………….ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΚΑΛΗ ΗΜΕΡΑ …(ΑΣΧΕΤΟ)…..(ΝΟΗΤΟ ΔΕ..εν μερη)
Καλώς ήρθατε συνοδοιπόρησες/συνοδοιπόροι στο χώρο.*)Biky…Fire in the dreams. Συνοδοιπόρησα θα προχωρήσω με την μελέτη, πιστεύω να μην σας κουράζω και να μην γράφω λάθη….*)katabran. Άννα μου όλοι γνώριζαν την αγάπη και τον σεβασμό που είχε ο Σωκράτης στο θεό Απόλλωνα…έτσι η αθεΐα σαν κατηγορία θα ήταν αβάσιμη…χρησιμοποίησαν το δαιμόνιο όμως, που ο ίδιος είχε πει: ότι προέρχεται από τον Απόλλωνα….Αυτό…. κι αν οι κατοπινοί μελετητές το κλωθογύρισαν….σαν μαντική τέχνη!!!Είπες για μικροπολιτικές σκοπιμότητες;…… ιερατεία γερά τότε……. *)THANASIS PAPASIMAKOPOULOS. Συνοδοιπόρε έχεις μερικός εδώ δίκαιο…ο Σωκράτης είχε ήδη περάσει στη σατιρική κωμωδία «Νεφέλες» του Αριστοφάνη πριν από τη δίκη και καταδίκη του…δηλαδή πριν γράψει ο Πλάτωνας και ο Ξενοφών…. *)300. Χαρά μου η παρουσία σου.Ευχαριστώ που αφήσατε το αποτύπωμα του πνεύματός σας να ομορφύνει το χώρο. Μια φωτεινή εβδομάδα για όλους μας.Άννα
Προτείνω να αναζητηθεί υλικό από τις Πραγματείες του ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ κου Γεωργούλη ο οποίος νομίζω ότι ήταν ο πρόεδρος της ένωσης φιλολόγων Πλάτων για κάποιο διάστημα μέχρι το 1958 νομίζω. Παρουσίασε μια ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ διατριβή η οποία παραθέτει στοιχεία επί της απολογίας και του κατηγορητηρίου τα οποία όταν τα μελετήσετε ΘΑ ΤΡΙΒΕΤΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΣΑΣ. Δεν έχω να προσθέσω κάτι πέρα του γεγονότος ότι η αναφορά στον Θεό Απόλλωνα είναι κάτι το οποίο ΔΕΝ ΙΣΧΥΕΙ. Στον Απόλλωνα αναφέρθηκε όντως ο Σωκράτης για να τεκμηριώσει το γεγονός ότι οι ΨΕΥΤΟΘΕΟΙ είχαν πονηρή δράση. Ό Μέλητος δεν ήταν ανόητος για να κατηγορήσει ως άθεο τον Σωκράτη. Οι αρχαίοι είχαν βωμό στον άγνωστο Θεό και ο Σωκράτης έλεγε ΠΑΝΤΑ ΟΤΙ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΣΤΟΝ ΑΓΝΩΣΤΟ ή ΣΤΟΥΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥΣ ΘΕΟΥΣ. Υπάρχουν γραφές που αναφέρουν ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ.Αν κυρία μου θελήσετε να διαγράψετε και το σχόλιό μου αυτό ΜΗΝ ΤΟ ΕΠΙΣΤΡΕΨΕΤΕ. Διαγράψτε το απλά όπως πράξατε ήδη. Η φιλοσοφία δίχως διαφωνία ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΝΟΗΜΑ και οι συζητήσεις δίχως διαφωνίες ΔΕΝ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗΝ ΓΝΩΣΗ. Θα σας παρακαλούσα απλά να μείνει ως μία διαφορετική άποψη που ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ σε βιβλιογραφία.
Για τον Σωκράτη «η Γνώση του ΤΙ» πρέπει να «προηγείται της Γνώσης του ΠΩΣ»και ο Αριστοτέλης συμπλήρωσε τη σημασία της Γνώσης του ΠΟΥ, ΠΟΤΕ και ΓΙΑΤΙ…Πολλά χρόνια αργότερα ο Piage μελετώντας την Νοητική Εξέλιξη του ΠΑΙΔΙΟΥ απέδειξε ότι… η ικανότητα του ΝΟΥ εξελίσσεται χρονικά ακολουθώντας την ωρίμανσηαπό το ΤΙ στο ΠΟΥ… στο ΠΟΤΕ… στο ΠΩΣ και…. ολοκληρώνεται με την αναζήτηση του ΓΙΑΤΙ..ΚΑΛΗ Σου ΜΕΡΑ.. Άννα μουΣε ευχαριστώ…